گزارش میز گفت‌وگوی «رایبد» دربارۀ کتاب ۱۹۶۸ و سینمای جهانی

11 آبان 1404

نشست تخصصی «میز گفت‌وگوی رایبد» با محوریت بررسی کتاب ۱۹۶۸ و سینمای جهانی با حضور جمعی از پژوهشگران، منتقدان، مترجمان و علاقه‌مندان به هنر و سینما برگزار شد. این نشست با هدف واکاوی ابعاد مختلف این اثر و بررسی نسبت آن با تحولات فکری و اجتماعی سال ۱۹۶۸ میلادی در جهان شکل گرفت؛ سالی که نقطۀ عطفی در تاریخ معاصر و به‌ویژه در عرصۀ هنر و سینما به‌شمار می‌آید. در آغاز برنامه، آقای انوش دلاوری، دبیر «اتاق هفتم» که تمرکز آن بر مطالعات و گفت‌وگوهای سینمایی است، سخنان خود را با توضیح دربارۀ اهمیت این کتاب در حوزۀ تاریخ‌نگاری سینما و تحلیل جریان‌های فرهنگی آن دوران آغاز کرد. وی به ساختار کلی مجموعه مقالات کتاب اشاره کرد و توضیح داد که چگونه نویسندگان هر مقاله با رویکردی متفاوت، رویدادهای سیاسی و اجتماعی ۱۹۶۸ را در نسبت با تحولات سینمایی تحلیل کرده‌اند. دلاوری همچنین دربارۀ انتخاب تصویر روی جلد کتاب سخن گفت و توضیح داد که این عکس به‌عنوان نمادی از خیزش، اعتراض و تغییر، به‌خوبی بازتاب‌دهندۀ فضای پرتنش و پرتحول سینمای آن سال‌هاست؛ سینمایی که به تعبیر او، دیگر تنها ابزاری برای سرگرمی نبود، بلکه به بستری برای بیان اندیشه، اعتراض و جست‌وجوی معنا تبدیل شده بود. در بخش دوم برنامه، آقای رضا غیاث، منتقد و مدرس سینما، با تأکید بر جایگاه «هنر اعتراضی» در تاریخ معاصر، به نقش سینما در فراتر رفتن از مرزهای قالب‌های رسمی و حکومتی پرداخت. او خاطرنشان کرد که هنر زمانی به قدرت واقعی خود دست می‌یابد که بتواند در برابر وضعیت موجود بایستد و گفت‌وگویی زنده و صادقانه با مخاطب ایجاد کند. غیاث افزود: «هنر قرار نیست پاسخی نهایی برای پرسش‌های بشر ارائه دهد، بلکه معنا در همان فرآیند ارتباط میان اثر و مخاطب شکل می‌گیرد. هر مخاطب با تجربه و زیست شخصی خود بخشی از معنای اثر را می‌سازد و این پویایی، اساس ماندگاری هنر است.» در ادامه، آقای محمدی، سرپرست گروه مترجمان کتاب، دربارۀ فرایند انتخاب و ترجمۀ اثر توضیح داد. وی بیان کرد که انتخاب این کتاب نتیجۀ مشورت‌های طولانی میان اعضای گروه بوده است؛ زیرا ترجمۀ آثاری از این دست تنها به تسلط زبانی محدود نمی‌شود، بلکه نیازمند شناخت عمیق از تاریخ سینما، جریان‌های فکری و گفتمان‌های فرهنگی هر دوره است. محمدی همچنین به دشواری‌های حفظ لحن نویسندگان اصلی و انتقال دقیق مفاهیم نظری اشاره کرد و بر اهمیت همکاری جمعی در چنین پروژه‌هایی تأکید نمود. در بخش پایانی نشست، گفت‌وگویی آزاد میان کارشناسان و حاضران در جلسه شکل گرفت. در این گفت‌وگو، جریان‌های تأثیرگذار بر هنر معاصر و به‌ویژه بر سینمای جهان از منظر تاریخی و اجتماعی بررسی شد. شرکت‌کنندگان به نقش رویدادهای سیاسی و جنبش‌های دانشجویی سال ۱۹۶۸ در شکل‌گیری موج‌های نو در سینمای اروپا و آمریکا پرداختند و دربارۀ بازتاب این تحولات در هنر امروز بحث و تبادل‌نظر کردند. نشست با تأکید بر پیوند میان آگاهی اجتماعی و خلاقیت هنری به پایان رسید؛ پیوندی که کتاب ۱۹۶۸ و سینمای جهانی با دقت و ژرف‌نگری، آن را در مرکز تحلیل‌های خود قرار داده است.