والدن دوم

چه در قلمروی روان‌شناسی رفتاری و چه ادبیات آرمان‌شهری، کمتر کتابی تاکنون به اندازۀ والدن دوم، اثر مهم بی. اف. اسکینر، بحث و مجادله و نظرات مختلفی را به دنبال داشته است. این روایت تأمل‌برانگیز که اولین‌بار در سال 1948 منتشر شد، ضمن اینکه نظریات نوآورانۀ اسکینر دربارۀ رفتار انسان را به شکلی ملموس به تصویر می‌کشد، تجلی بهره‌رسانی منحصربه‌فرد او به ژانر ادبیات آرمان‌شهری نیز هست. اقبال مردم و منتقدان نسبت به والدن دوم تا به امروز، گواه بر تأثیرگذاری ماندگار اسکینر است و البته قوای فکری او در زمینۀ علوم اجتماعی و ادبیات روایی. والدن دوم، اثری پیشتازانه در ادبیات آرمان‌شهری و گمانه‌زنانه نیز هست، زیرا برخلاف بسیاری از دیگر آثار آرمان‌شهری، در اینجا اسکینر چشم‌انداز خود از یک مدینۀ فاضله را با یافته‌های علمی و روان‌شناختی خود درآمیخته و ریز‌و‌درشت سازوکارهایی را که باعث شکل‌گیری آن جامعه می‌شوند را نیز به تصویر کشیده است. علاوه بر این، پرسش‌هایی نیز درخصوص مفاهیمی همچون خیروشر، آزادی انسان، جبر اجتماعی، شادکامی و خوشبختی، کار و معنای زندگی مطرح می‌کند که باعث شده تا به امروز پس از گذشت چندین دهه، همواره در صدر مهم‌ترین کتاب‌های اتوپیایی و روان‌شناسی رفتاری قرار بگیرد.